Ernesto Valverde: Nhìn bóng đá qua lăng kính nhiếp ảnh

Sau năm lần bảy lượt từ chối lời mời từ cả Real Madrid lẫn Barcelona, chiến lược gia từng ước mơ rong ruổi khắp nơi với chiếc máy ảnh bất ngờ chấp nhận thử thách ở sân Nou Camp.

Valverde được kỳ vọng mang lại luồng gió mới cho Barca.

Cái ngày Valverde rời ghế huấn luyện của Olympiakos, kết thúc nhiệm kỳ ngắn ngủi thứ hai nhưng đầy thành công vào năm 2012, Pep Guardiola được đề nghị cho ý kiến. Và ông đã nói: "Hy Lạp đã mất đi một HLV tuyệt vời, và chúng tôi chào đón một nhiếp ảnh gia trở lại".

Thành công của Valverde ở Athens là điều dễ nhận ra. Ngày ông ra đi, trên những bức tường của trung tâm Ileana Tounta có thêm những bức phù điêu đương đại, trong phòng truyền thống của sân Giorgios Karaiskaskis có thêm những chiếc Cup. Ở nơi đó, người ta xem Valverde như một "vị thần", theo lời của HLV đồng hương đã kế nhiệm ông là Michel.

"Vị thần" là từ mà Valverde vạn lần không muốn nhắc đến. Đấy là mẫu HLV chỉ muốn tập trung vào công việc và tự cách ly mình với những lời khen ngợi. Thế nhưng ông đúng là một nhân vật đặc biệt. Ở Olympiakos, Valverde giành ba chức vô địch Hy Lạp và hai Cup quốc gia. Ông là người mang Athletic Bilbao đến danh hiệu đầu tiên sau 31 năm. Và bây giờ, Valverde chính thức trở thành HLV trưởng của Barcelona.

Valverde không hề xa lạ với thành phố này. Ông đã đăng ký theo học ở Viện nghiên cứu nhiếp ảnh Catalunya, khi vừa chuyển tới thi đấu cho Espanyol vào năm 1986. Năm 2012, ông xuất bản một bộ sách ảnh, gồm những bức hình đen trắng do chính mình sáng tác. Đấy là những bức ảnh mà nhà thơ - nhà văn người xứ Basque, Bernardo Atxaga, đã mô tả là "vừa tinh tế lại vừa rắn rỏi, cứ như thể được chụp bởi hai bàn tay khác nhau". Toàn bộ lợi nhuận từ việc xuất bản, Valverde hiến tặng cho những dự án xã hội tại Athens.

Atxaga sau đó trở thành bạn của Valverde, và đó không chỉ là người hiếm hoi liên quan đến ông hoạt động trong lĩnh vực ngoài bóng đá. Bạn thân của Valverde là nhà biên kịch nổi tiếng David Trueba, nhạc sĩ folk-rock Ruper Ordorika. Anh trai của ông, Mikel, là một người vẽ tranh biếm họa. Vợ của ông, Monica, là một nhà sinh vật học.

Là người hâm mộ Stone Roses (một ban nhạc rock của Anh), Valverde từng ví sự trở lại Athletic Bilbao của ông với bộ phim "Bố già 2", một bộ phim phần sau còn hay hơn cả phần trước. Valverde cũng từng theo học sinh vật học tại một trường đại học. Nhưng ông chỉ học đúng một năm, ở tuổi 20, rồi bỏ hẳn để theo nghiệp bóng đá. Là một trung phong, nhưng chỉ cao 1,72 mét, Valverde luôn có những góc nhìn khác lạ về bóng đá.

Valverde là một tay ảnh có nghề, và nhìn bóng đá của ông cũng vì thế có tính nghệ thuật cao.

Và ông cũng có những góc nhìn khác lạ trên tư cách một nhiếp ảnh gia. Valverde đã lên kế hoạch sau khi giải nghệ sẽ cầm máy ảnh đi khắp nơi. Nhưng rồi "bóng đá cứ chiếm trọn tâm trí", và ông trở thành một HLV trưởng. Mười sáu năm sau khi chính thức dấn thân vào nghề cầm quân, Valverde trở thành HLV trưởng của Barcelona.

Ông luôn thích làm HLV của Barca. Được mệnh danh là “Txingurri" (con kiến) bởi Javier Clemente, Valverde đã chơi cho Espanyol trong hai năm, đá tiếp cho Barcelona rồi chuyển sang Athletic Bilbao. Ở Barca, HLV của Valverde chính là Johan Cruyff. Và Cruyff bảo Valverde "đã gây được ấn tượng lên tất cả chúng tôi". Năm 1994, tức tám năm trước khi Valverde chính thức làm HLV, Cruyff còn viết: "Cậu ấy thông minh và luôn bày tỏ sự ham thích học hỏi. Nếu đi theo nghiệp cầm quân, tôi cam đoan cậu ấy sẽ là một trong những cái tên hứa hẹn nhất".

Barcelona đã gọi Valverde hai lần trong mười năm qua. Nhưng ông luôn từ chối. Và đến lần thứ ba, ông mới nhận lời. Hai năm trước, Real Madrid đã đề nghị Valverde về. Nhưng vì ông từ chối, họ mới bổ nhiệm Rafa Benitez.

Trên đời này, có mấy ai dám đủ dũng khí nói "không" với cả Barcelona lẫn Real Madrid? Valverde từ chối cả hai, không chỉ một lần mà rất nhiều lần. Khi Pep Guardiola quyết định rời Nou Camp, ông đưa cho Ban lãnh đạo Barca hai gợi ý: Valverde hoặc Tito Vilanova. Nhưng Barca chọn Tito, vì họ muốn có một sự kế thừa, tiếp nối di sản của Pep. Đến khi Tito không may trở bệnh và qua đời, Valverde cũng không thể đến Barca vì ông có lời hứa phải giữ với Athletic.

Valverde là một trong nhiều "tông đồ" của thánh Cruyff.

Valverde là một người trọng chữ tín. Ngoài ra, ông cũng luôn ngại những ồn ào quá mức từ truyền thông sẽ ảnh hưởng đến công việc của mình. Là một người mê nhiếp ảnh, Valverde có xu hướng sống nội tâm. Và ông không muốn bất kỳ ai phải cảm thấy tổn thương.

Cựu tiền vệ Athletic, Javi Gonzalez, nhận xét: "Khi Ernesto ra đi, ông đi ra bằng cửa trước, với tất cả niềm tự hào. Mọi người chúc ông ấy những gì tốt nhất và ông ông trở lại. Ở Athletic, người ta chia thời gian ra làm hai cột mốc: Trước và Sau Valverde".

Gần như không thể tìm ra một cầu thủ nói không tốt về Valverde. Bởi ông là một người tận tụy, một bằng hữu tốt, thông minh và hài hước. Nhưng ông không muốn nổi tiếng. Bản thân Valverde từng nói: "Cũng như mọi HLV khác, tôi luôn muốn đội nhà được hưởng phạt đền, nhưng rất ghét phải hứng chịu nó". Nhưng chưa bao giờ Valverde phản ứng với bất kỳ quyết định nào của trọng tài trong phòng họp báo.

"Sức mạnh lớn nhất của ông ấy là khả năng làm chủ phòng thay đồ. Chân thành, thẳng thắng, minh bạch, Valverde làm các cầu thủ cảm thấy yên tâm, để từ đá chính đến dự bị đều dốc sức cho ông ấy", tiền vệ đang khoác áo Man Utd Ander Herrera nói về ông thầy cũ.

Javi Gonzalez thì cho biết thêm: "Ông ấy rất giỏi nắm bắt tâm lý và cảm xúc. Đấy là một người truyền cảm hứng tuyệt vời. Ông biết khi nào nên thúc đẩy, và lúc nào nên để mọi thứ tự nhiên. Mọi HLV đều có ý tưởng, mô hình, triết lý, nhưng không phải ai cũng đối thoại được với các cầu thủ, như Valverde".

Và sau mười mấy năm trong nghề, Valverde cần một công việc khó khăn hơn, áp lực hơn, vì ông biết mình không thể mãi mãi trốn tránh truyền thông. Nhưng theo Gonzalez, Valverde sẽ không bao giờ thỏa hiệp với bất kỳ ai. Jorge Sampaoli chưa gì đã tỏ thái độ kính ngưỡng Lionel Messi, Valverde thì không. Gonzalez nói: "Nếu cần phải cất tiếng nói, ông ấy sẽ làm. Ông ấy sẽ biết phải nói gì với Messi".

Valverde từng nói ông sẽ không bao giờ làm gì mà mình không tin tưởng. Một người bạn gọi Valverde là "con trai của Cruyff". Nhưng Valverde sẽ không bao giờ là mẫu HLV kiểu Pep hay những môn đồ khác của Cruyff. Cũng như trong nhiếp ảnh, bạn phải tìm được sự hài hòa, từ ánh sáng, bố cục, chủ thể. Như chính Valverde nói: "Dù là bóng đá hay nhiếp ảnh, bạn đều phải phụ thuộc vào những thứ mà mình có trong tay".

"Một trong những thế mạnh của ông ấy là khả năng thích nghi," Ander Herrera nói thêm. "Ở Bilbao, ông ấy có Raul Garcia và Aritz Aduriz, hai cầu thủ rất mạnh trong không chiến. Và chúng tôi đã chuyển sang đá bóng bổng. Ở Barcelona, ông ấy sẽ điều chỉnh với những gì mình có. Chúng ta đều biết thử thách ở Barcelona là lớn thế nào. Nhưng tôi tin ông ấy sẽ thành công".